दिवाळी: एक सुंदर सण
नमस्कार मित्रांनो,
दिवाळी हा भारतातील सर्वात मोठा आणि आनंदाचा सण आहे. हा सण संपूर्ण देशात मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. दिवाळीला “प्रकाशाचा सण” असेही म्हणतात. या सणाच्या वेळी सर्वत्र आनंदाचे आणि प्रकाशाचे वातावरण असते. हा सण मुख्यतः ऑक्टोबर किंवा नोव्हेंबर महिन्यात साजरा केला जातो.
दिवाळी का साजरी करतात?
दिवाळी साजरी करण्यामागे अनेक कथा आणि परंपरा आहेत. हिंदू धर्मात मानले जाते की भगवान श्रीराम १४ वर्षांच्या वनवासानंतर अयोध्येत परत आले. त्यांच्या स्वागतासाठी अयोध्येतील लोकांनी दिवे लावले. त्यानंतर हा सण दिव्यांचा सण म्हणून ओळखला जाऊ लागला.
याशिवाय, असेही मानले जाते की या दिवशी माता लक्ष्मी समुद्र मंथनातून प्रकट झाल्या. म्हणून या दिवशी लक्ष्मीपूजन केले जाते. व्यापारी आणि व्यवसायिक या दिवशी नवीन वर्षाची सुरुवात करतात.
दिवाळीचे पाच दिवस
दिवाळी हा पाच दिवसांचा सण असतो. प्रत्येक दिवसाचे वेगळे महत्त्व असते.
- धनत्रयोदशी – या दिवशी धनाची देवी लक्ष्मी आणि आयुर्वेदाचे जनक धन्वंतरी यांची पूजा केली जाते. लोक नवीन वस्तू आणि सोन्याची खरेदी करतात.
- नरक चतुर्दशी (चोटी दिवाळी) – या दिवशी अभ्यंगस्नान करून नवीन कपडे परिधान करतात. या दिवशी सूर्योदयापूर्वी स्नान करणे शुभ मानले जाते.
- लक्ष्मीपूजन – हा दिवाळीचा मुख्य दिवस आहे. या दिवशी घर आणि कार्यालय सजवले जाते. देवी लक्ष्मीची पूजा केली जाते. घरात समृद्धी आणि शांतता यावी म्हणून प्रार्थना केली जाते.
- बली प्रतिपदा (पाडवा) – या दिवशी नवरा-बायकोच्या नात्यातील प्रेम दृढ करण्यासाठी विशेष पूजा केली जाते. व्यापारी वर्ग नवीन खाते उघडतात.
- भाऊबीज – हा दिवस बहीण-भावाच्या नात्यासाठी महत्त्वाचा आहे. बहिण भावाला ओवाळते आणि त्याच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना करते.
दिवाळीतील तयारी
दिवाळी येण्याच्या काही दिवस आधी घराची स्वच्छता केली जाते. घरातील सर्व वस्तू नीट लावल्या जातात. नवीन सजावट केली जाते. बाजारात मोठी गर्दी असते. लोक नवीन कपडे, आकाशकंदील, दिवे आणि फटाके खरेदी करतात.
दिवाळीत घरासमोर सुंदर रांगोळी काढली जाते. दारावर फुलांचे तोरण लावले जाते. आकाशदिवे लावून घर सजवले जाते. रात्री तेलाचे दिवे लावले जातात.
फराळाचे महत्त्व
दिवाळीमध्ये विविध पदार्थ बनवले जातात. चकली, लाडू, करंजी, शंकरपाळी, चिवडा यांसारखे पदार्थ बनवले जातात. हे पदार्थ नातेवाईक आणि मित्रांना वाटले जातात. लोक एकमेकांच्या घरी जाऊन शुभेच्छा देतात आणि फराळाचा आस्वाद घेतात.
फटाके आणि पर्यावरण
दिवाळीत फटाके फोडले जातात. पण यामुळे प्रदूषण होते. फटाक्यांमुळे ध्वनी आणि वायू प्रदूषण होते. त्यामुळे आजकाल अनेक लोक फटाके न फोडता पर्यावरणपूरक दिवाळी साजरी करतात. तेलाचे दिवे लावून आणि घर सजवून आनंद साजरा केला जातो.
दिवाळीचे सामाजिक महत्त्व
दिवाळी सण लोकांना एकत्र आणतो. हा सण केवळ आनंदाचा नसून, प्रेम, एकता आणि बंधुतेचा सण आहे. लोक आपल्या घराच्या दरवाज्या सर्वांसाठी खुले ठेवतात. गरीबांना मदत केली जाते. सर्वत्र आनंदाचे वातावरण असते.
सुरक्षित दिवाळी
- फटाके फोडताना सुरक्षिततेचे नियम पाळा.
- पर्यावरणपूरक दिवाळी साजरी करा.
- मुलांनी फटाके फोडताना मोठ्यांची मदत घ्यावी.
- प्रदूषण टाळण्यासाठी शक्य तितके कमी फटाके फोडा.
निष्कर्ष
दिवाळी हा आनंद, प्रेम आणि प्रकाशाचा सण आहे. हा सण आपल्याला नवे विचार, नवी ऊर्जा आणि उत्साह देतो. दिवाळीत आपल्या कुटुंबासोबत आनंद घ्या, प्रेम द्या आणि आपला सण सुरक्षित आणि सुंदर बनवा.
दिवाळीच्या हार्दिक शुभेच्छा!
Also Reda : PM Kisan Yojana 2025 Update: प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना: शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची योजना